Tuvalet sorunları çocuk ve gençlerde hem alt ıslatma hem de dışkılama ile ilgili olarak ortaya çıkabilir. Küçük çocukların ara sıra "kaza" yaşaması alışıldık bir durum olsa da bu davranış özellikle 5 yaşından büyük çocuklarda üç aydan uzun süre tekrarlanıyorsa tuvalet ile ilgili sorunları akla getirir.
Çocuğunuzun tuvalet eğitimini 2-4 yaşında tamamladıktan sonra gündüz ya da gece idrarını kaçırmasıdır. 3-4 yaşından küçük çocuklarda tam mesane kontrolüne sahip olmamak normaldir. Çocuklar yaş aldıkça ve geliştikçe mesanelerini iyi bir şekilde kontrol edebilirler. Mesanesini kontrol edebilecek yaşta bir çocukta bu tür alt ıslatma sorunları meydana geldiğinde bu durum enürezis olarak adlandırılır.
Dışkılama ile ilgili problemlerdir. Kronik (uzun süreli) kabızlık, bağırsaktan dışkı salamama ve dışkı kaçırma olarak görülür. Çocuğunuzun tuvalet eğitimini tamamladığı halde uygun olmayan yerlere dışkısını yapmasıdır. Dışkılama problemleri, istemli yad a istemsiz olarak farklı şekillerde görülür.
Kabızlığa bağlı dışkı kaçırma olduğunda, uzun süre boyunca kaka yapamama söz konusudur. Kabız olan çocukların, sert kakanın acı verici hissi sebebiyle kaka yapmaktan korkmaları ve kaka yapmayı geciktirmelerinden dolayı tuvalete gitmeden dışkıyı kaçırdıkları görülür.
Kabızlığa bağlı olmayan dışkı tutma/kaçırma gibi sorunlar, inatlaşma ve karşıt davranış gösterme ya da kakayı yapmaya dair endişeyle ilgili psikolojik sorunlar ile birlikte görülür. Bağırsak denetimi ve kas gelişimi ile ilgili herhangi bir problem olmasa da psikolojik sebeplerden tuvalete gitme isteksizliği, kakayı yapma konusunda direnme, kakayı yapamama hali ya da dışkıyı kaçırma gibi durumlar ortaya çıkar.
Belirtiler her çocuk için farklı olabilir. Ana belirti, 5 yaşındaki veya daha büyük bir çocuğun en az 3 ay boyunca yatağını veya kıyafetlerini haftada 2 kez ya da daha fazla ıslatmasıdır. Çoğu çocuk, zaman zaman alt ıslatma sorunu ile karşılaşabilir. Birtakım çocuklarda mesane kontrol edebilmeyi öğrenme süreçleri diğerlerinden daha uzun sürebilir. Kız çocukları genellikle erkek çocuklarından önce mesane kontrolüne sahip olur. Bu nedenle bu tip durumlar, kızlarda erkeklerden daha erken teşhis edilir. Kızlara 5 yaşında teşhis konulabilir. Erkeklere ise, 6 yaşına kadar teşhis konulmamaktadır.
Belirtiler her çocukta farklılık gösterebilir. İştah kaybı, karın ağrısı, gevşek, sulu dışkı (bağırsak hareketleri), sulu dışkıdan kaynaklanan tahriş nedeniyle anal bölgeyi kaşımak, fiziksel aktiviteye olan ilginin azalması, arkadaşlardan ve aile ile olan ilişkilerden uzaklaşma gibi belirtiler görülebilir. 3-4 yaşından sonra dışkı kaçırma problemi yaşayan çocukların psikolojik destek alması gerekmektedir.
Alt Islatma (Enüresiz)
Dışkı Kaçırma (Enkopresiz)
Enüresiz üzerinde çalışmaya başlanmadan önce alt ıslatmanın herhangi bir fiziksel nedene bağlı olup olmadığının anlaşılması için mutlaka bir hekim değerlendirmesi yapılması gereklidir. Herhangi bir fiziksel nedene rastlanmaması durumunda ise alt ıslatmanın altında yatan duygusal sorunlar hakkında aile ile işbirliği halinde çalışılır. Aileye konu hakkında psikoeğitim verilir; oyun ve sanat teknikleri ile çalışılır.
Kabızlıkla birlikte görülen enkoprezis tedavisi çocuk doktorunun vereceği beslenme önerileri ve kullanılacak bağırsak düzenleyici takviyeler ile başlanır. Ayrıca, çocuğun yaşadığı duygusal süreçler üzerine aileye verilecek psikoeğitim; oyun ve sanat terapisi teknikleri ile çalışılır.
Kaynaklar:
https://www.health.harvard.edu/a_to_z/encopresis-fecal-soiling-a-to-z
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/bed-wetting/symptoms-causes/syc-20366685
https://www.urmc.rochester.edu/encyclopedia/content.aspx?contenttypeid=90&contentid=p03083